A tradición oral conta unha lenda moi bonita sobre a orixe da Colexiata que aló polo século IV un pastor atopou nunha xunqueira, lugar cheo de xuncos, unha imaxe da Virxe María e que considerando o feito unha milagre dedidiu construirlle nese mesmo lugar unha ermida para rendirlle culto, sería a orixe do que máis tarde foi a Colexiata de Santa María a Real.